Tις προηγούμενες ημέρες οι δύο ισχυρότερες δυνάμεις της Ευρώπης ήρθαν αντιμέτωπες με το βίαιο παρελθόν τους: Η μεν Γαλλία αναγνώρισε τις ευθύνες της στη γενοκτονία της Ρουάντα το 1994, η δε Γερμανία αναγνώρισε τον ρόλο της στη γενοκτονία στη Ναμίμπια (1904-1908). Ωστόσο, πρόκειται για δύο κινήσεις βασισμένες στα οικονομικά συμφέροντα.

Την Άνοιξη του 1994 οι ακραίες ομάδες των Χούτου στη Ρουάντα εξόντωσαν 800.000 ανθρώπους που άνηκαν στην εθνοτική ομάδα του Τούτσι. Ωστόσο, οι γαλλικές δυνάμεις που βρίσκονταν στην περιοχή προσέφεραν ενίσχυση στους Χούτου και στην ηγεσία τους συμβάλλοντας σημαντικά στο δράμα. Την περίοδο εκείνη ο σοσιαλιστής Γάλλος Πρόεδρος Μιτεράν υπήρξε βασικός χορηγός του δικτάτορα της χώρας Habyarimana.

Πριν λίγες μέρες, στις 27 Μαϊου, ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν κατά την επίσκεψη του στο Μνημείο της Γενοκτονίας στο Κιγκάλι, αν και αναγνώρισε ότι η Γαλλία «είχε έναν ρόλο, μια ιστορία και μια πολιτική ευθύνη στη Ρουάντα», κυρίως για την τραγικά καθυστερημένη παρέμβαση της διεθνούς κοινότητας, υποστήριξε ότι δεν υπήρξε γαλλική συνενοχή με το γενοκτονικό καθεστώς.

«Οι φονιάδες που ξεχύθηκαν στους βάλτους, τους λόφους, τις εκκλησίες δεν είχαν το πρόσωπο της Γαλλίας. Το αίμα που κύλησε δεν ατίμασε τα όπλα της ούτε τα χέρια των στρατιωτών της», δήλωσε χαρακτηριστικά. Συνεπώς, ο Μακρόν δεν ζήτησε συγγνώμη! Αντίθετα, υποστήριξε ότι «μόνο εκείνοι που διέσχισαν τη νύχτα μπορούν ίσως να δώσουν συγχώρεση, να μας χαρίσουν τη συγχώρεση».

Σύμφωνα με τη γαλλική έκθεση του ιστορικού Vincent Duclert η Γαλλία δεν είχε εμπλοκή στη γενοκτονία και δεν γνωρίζει για τις προετοιμασίες των σφαγών. Ωστόσο, η έρευνα της νομικής εταιρείας Levy έδειξε ότι οι Γάλλοι είχαν πλήρη γνώση του τι θα ερχόταν. Ενας από τους χιλιάδες επιζώντες της γενοκτονίας, ο Νταν Καρένζι, είπε στο Associated Press: «Δεν θέλουμε από τον Μακρόν να μας πει για την ευθύνη και για τον ρόλο που έπαιξε η Γαλλία, αυτά τα ξέραμε. Εμείς οι επιζώντες θέλαμε μια επίσημη απολογία. Αληθινά με απογοήτευσε».

Γαλλική διπλωματία

Μπορεί ο Μακρόν να δήλωσε ότι είναι ο πρώτος Γάλλος πρόεδρος που γεννήθηκε μετά την ανεξαρτητοποίηση της Αφρικής, αλλά με την πράξη του αποσκοπεί στην προσέγγιση των ντόπιων οι οποίοι απεχθάνονται έκτοτε τους Γάλλους. Ο Μακρόν, σύμφωνα με αναλυτές, θέλει να καλοπιάσει τους λαούς αφρικανικών χωρών που έχουν «μεγάλες οικονομικές δυνατότητες παρά το γεγονός ότι δεν είχαν παραδοσιακές φιλικές σχέσεις με τη Γαλλία».

«Ο Μακρόν δεν φέρει και τόσο βαρέως τη [βίαιη] γαλλική ιστορία στην Αφρική, επειδή η οικονομική πραγματικότητα για τη Γαλλία στην αφρικανική ήπειρο εστιάζεται όλο και λιγότερο στη γαλλόφωνη Αφρική και περισσότερο στην Ανατολική Αφρική –πχ. Αιθιοπία, Κένυα, Σουδάν – και στη νότια Αφρική» όπως είπε στους New York Times ο ειδικός (Science Po, Παρίσι) στην Αφρική Roland Marchal.

Οι Γάλλοι ιθύνοντες ξέρουν πολύ καλά ότι στην περιοχή δραστηριοποιούνται πανίσχυροι ανταγωνιστές. Δυνάμεις όπως η Κίνα, αλλά και η Τουρκία έχουν βάλει έχουν αυξήσει επικίνδυνα την οικονομική επιρροή τους στην αφρικανική ήπειρο. Συνεπώς, το Παρίσι πρέπει να δράσει. Ήδη, από το 2019, ο Μακρόν είχε επισκεφθεί την Ανατολική Αφρική για να ενισχύσει τους γαλλικούς πολιτικούς, οικονομικούς δεσμούς με την περιοχή.

Στην Αιθιοπία υπέγραψε συμφωνίες για στρατιωτική συνεργασία. Στην Κένυα, υπέγραψε συμφωνίες δισεκατομμυρίων δολαρίων και υποσχέθηκε να κατασκευάσει δίκτυο σιδηροδρομικών μεταφορών στο Ναϊρόμπι. Κατά την επίσκεψή του στη Νιγηρία, στις αρχές της χρονιά, θαύμασε την ενέργεια και την εργατικότητα της χώρας. Μετά την επίσκεψή του στη Ρουάντα, ο Μακρόν πήγε στη Νότια Αφρική, χωρίς να κάνει στάσεις σε καμία πρώην γαλλική αποικία.

Γερμανία: Μην μιλάμε για επανορθώσεις

Στην περίπτωση της γερμανικής γενοκτονίας, μεταξύ 1904-1908, ο αυτοκρατορικός γερμανικός στρατός, υπό τον ανελέητο στρατηγό Lothar von Trotha, εξόντωσε μεταξύ 24.000 και 100.000 Χερέρος και 10.000 της φυλής των Νάμα.

Δεν είναι, όμως, αληθές ότι είναι η πρώτη φορά που η Γερμανία παραδέχεται τα γεγονότα του 1904. Το 1998 ο Γερμανός πρόεδρος Roman Herzog είχε επισκεφθεί τους Χερέρο και εξέφρασε τη λύπη του για τη «σύγκρουση της γερμανικής αποικιακής διοίκησης με τους Χερέρο». Ωστόσο, ούτε κουβέντα για αποζημιώσεις.

Ένα από τα κεντρικά αιτήματα της Ναμίμπια ήταν, εκτός από την αναγνώριση της γενοκτονίας, η πληρωμή αποζημιώσεων από τη Γερμανία. Σύμφωνα με τη DW, «το Βερολίνο απέρριπτε αυτό το αίτημα επειδή θα δημιουργούσε ένα προηγούμενο για αξιώσεις άλλων χωρών, όπως για παράδειγμα της Ελλάδας» καθώς στην τελευταία, αναλογικά, έκαναν χειρότερα οι Γερμανοί: καταστροφή υποδομών και εξόντωση εκατοντάδων χιλιάδων σε στρατόπεδα συγκέντρωσης και από πείνα.

Λίγα χρόνια αργότερα, το 2004, η Γερμανίδα υπουργός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης Χαϊντμαριέ Βίτσορεκ‑Ζεούλ δήλωσε «Εμείς οι Γερμανοί δεχόμαστε την ιστορική και ηθική ευθύνη και την ενοχή των Γερμανών εκείνη την εποχή». Η Γερμανίδα μάλιστα υπογράμμισε ότι «οι φρικαλεότητες που διαπράχθηκαν εκείνη την εποχή θα είχαν χαρακτηριστεί γενοκτονία».

Ωστόσο, οι Γερμανοί δυσκολεύνταν να χρησιμοποιήσουν τη λέξη γενοκτονία ενώ ήδη από το 1985 η έκθεση Γουαιτάκερ (Whitaker Report ) του ΟΗΕ έλεγε ξεκάθαρα ότι η σφαγή αυτή των λαών Χερέρο και Νάμα της Νοτιοδυτικής Αφρικής αποτελεί την «πρώτη γενοκτονία του 20ου αιώνα». Αλλά στη Γερμανία δεν δέχονταν κουβέντα για τέτοιους χαρακτηρισμούς.

Διαπραγματεύοντας το ποσό της «αναγνώρισης»

Τα χρόνια πέρασαν και οι Γερμανοί ξεκίνησαν το 2015 διαπραγματεύσεις με τη Ναμίμπια σταθμίζοντας, όμως, προσεκτικά τι θα τους κόστιζε η αναγνώριση της γενοκτονίας. Το 2020, σύμφωνα με δημοσιεύματα της DW, οι Γερμανοί προσέφεραν το εξευτελιστικό ποσό των 10 εκ. ευρώ ως αποζημίωση(!) αν και το Βερολίνο το αρνήθηκε.

Έτσι, φτάσαμε στον Μάιο του 2021 που μετά από έξι χρόνια συζητήσεων Ναμίμπια και Γερμανία συμφώνησαν η δεύτερη να διαθέσει ένα χρηματικό ποσό στη Ναμίμπια μέσω ενός αναπτυξιακού ταμείου βοήθειας. Ο πονηρός Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Χάικο Μάας, όμως μίλησε για «μια χειρονομία αναγνώρισης για τα αμέτρητα δεινά που υπέστησαν τα θύματα».

Η Γερμανία «θα στηρίξει τη Ναμίμπια και τους απογόνους των θυμάτων με ένα ουσιώδες πρόγραμμα ύψους 1,1 δις ευρώ για την ανοικοδόμηση και την ανάπτυξη». Αυτά τα χρήματα, όμως, θα δοθούν σε διάστημα 30 ετών, γεγονός που καθιστά το ποσό αυτό για τη δεύτερη ισχυρότερη οικονομία της Δύσης αμελητέο.

Ο Μάας κατέστησε σαφές ότι από την αναγνώριση της γενοκτονίας και τη δημιουργία του αναπτυξιακού ταμείου «δεν μπορούν να συναχθούν έννομες αξιώσεις για αποζημιώσεις». Ωστόσο, πρόκειται για μια συμφωνία «δίχως τον ξενοδόχο»: τους λαούς που υπέστησαν την εξόντωση.

Ενάντια στο Διεθνές Δίκαιο

Η συμφωνία χαρακτηρίζεται από «ηθελημένους αποκλεισμούς, αποκλείοντας εμάς τους νόμιμους εκπροσώπους των απογόνων των θυμάτων από τις διαδικασίες», όπως καταγγέλλει ο αρχηγός των Χερέρο Vekuii Rukoro στο CNN.

Η συμφωνία είναι κόντρα στο Διεθνές Δίκαιο και τις αρχές του ΟΗΕ. Πρόκειται για «υποστήριξη έργων υποδομής στους φίλους τους, σε ένα κράτος πελάτη την κυβέρνηση της Ναμίμπια» και όχι διευθέτηση βάσει των νόμιμων διαδικασιών γι’ αυτές τις περιπτώσεις, σύμφωνα με τον Rukoro.

Η ομολογία της ενοχής της Γερμανίας συμπίπτει χρονικά με την διείσδυση του Βερολίνου στην περιοχή καθώς ενισχύει την οικονομική του επιρροή ενώ συμμετέχει πιο ενεργά με περισσότερα στρατεύματα στην ειρηνευτική αποστολή στο Μάλι.

Συνεπώς, εάν οι λαοί που υπέστησαν τις γενοκτονίες -Ρουάντα και Ναμίμπια- είναι δυσαρεστημένοι, τότε οι Ευρωπαίοι μάλλον δεν ήρθαν αντιμέτωποι με το παρελθόν τους, απλά το διαχειρίστηκαν προς όφελός τους.

Πηγή: TVXS