Όταν ρωτήθηκε για την πολιτική αποχώρησης του Μπάιντεν από το Αφγανιστάν, ο πρώην πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα τον επαίνεσε μιλώντας για την «τολμηρή» του «ηγεσία». Για πολλούς, ο Ομπάμα θεωρείται εξαιρετικά πετυχημένος πρώην πρόεδρος, ενώ -όντας ο πρώτος αφροαμερικανός ένοικος του Λευκού Οίκου- κατάφερε να σημαδέψει την αμερικανική πολιτική με το προσωπικό του στυλ. Ωστόσο, «Από τότε που αποσύρθηκε από την πολιτική, αντί να υπηρετεί τους συνανθρώπους του, έχει αφιερωθεί σε ένα δραστήριο πρόγραμμα επιδεικτικού εγκωμιασμού του εαυτού του».

Αυτό πιστεύει η αν. καθηγήτρια δημοσιογραφίας στο Πανεπιστήμιο του Κολούμπια Λίζα Φέδερστοουν, και επιχειρηματολογεί επ΄αυτού με άρθρο της στο Jacobin. Πράγματι, τα έργα και ημέραι του Ομπάμα στην προεδρική και μετα-προεδρική του πορεία είναι, το λιγότερο, ένα αμφιλεγόμενο κεφάλαιο στην αμερικανική πολιτική τον καιρό της πανδημίας, εν μέσω περιβαλλοντικών ανησυχιών και διεθνών εξελίξεων.

Έχοντας στο προεδρικό του βιογραφικό την ενίσχυση των αμερικανικών στρατευμάτων στο Αφγανιστάν, ο Ομπάμα αρκετά χρόνια μετά -Απρίλιος 2021- επαινώντας τον Μπάιντεν που «πήρε τη σωστή απόφαση να ολοκληρώσει την αποχώρηση των αμερικανικών δυνάμεων» υπογράμμισε πως «είναι καιρός να αναγνωρίσουμε ότι έχουμε καταφέρει όλα όσα μπορούμε στρατιωτικά» στη χώρα. Ωστόσο, ο Ομπάμα όταν ήταν πρόεδρος υποστήριζε πως «μια μακροπρόθεσμη αμερικανική παρουσία ήταν ζωτικής σημασίας για την ασφάλεια των ΗΠΑ και του Αφγανιστάν που πλήττεται από Ταλιμπάν, Ισλαμικό Κράτος κτλ…», οι οποίοι εν έτει 2021 όχι μόνο δεν ηττήθηκαν αλλά θριάμβευσαν.

Οι Αμερικανοί φεύγουν από το Αφγανιστάν καταφέροντας να περάσει στα χέρια των Ταλιμπάν αμερικανικός εξοπλισμός αξίας 83 δισ. δολ σύμφωνα με αξιωματούχο του υπουργείου Άμυνας των ΗΠΑ. Αν σκεφτεί κανείς ότι ο αμυντικός προυπολογισμός της Ελλάδας ανέρχεται στα 5,5 εκ. δολ. το 2021 τότε γίνεται κατανοητό τι όπλα έχει λαβει η ισλαμική οργάνωση που έγινε πια κυβέρνηση. Επί Ομπάμα, σύμφωνα με επίσημη έκθεση του 2014, οι αμερικανικές αρχές δεν είχαν ιδέα που κατέληξε το 40 % των όπλων που έστειλαν στο Αφγανιστάν. Η προσπάθεια, μάλιστα, του Ομπάμα να συμβάλλει στην δημιουργία αξιόμαχου αφγανικού στρατού όχι μόνο απέτυχε, αλλά έφερε περισσότερο αίμα καθώς γέμισε η χώρα με εξοπλισμό made in USA στα χέρια τοπικών πολέμαρχων.

Ενδεικτικά, το 2013, οι αφγανικές δυνάμεις που εκπαίδευσαν οι Αμερικανοί έσφαξαν 20-30 ανθρώπους στο χωριό Sejawand μεταξύ των οποίων και παιδιά. Στις της ίδιας χρονιάς, οι αμερικανικές δυνάμεις είχαν εμπλακεί σε αποτρόπαιο σφαγιασμό ντόπιων Αφγανών. Προς επίρρωση αυτών των περιστατικών, η έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας του 2014 για το Αφγανιστάν είναι ενδεικτική της ανεξέλεγκτης δράσης του Αμερικανικού Στρατού επί εποχής Ομπάμα.

Ανατροπές κυβερνήσεων

Κορονοπάρτι

Τη στιγμή που πλησίαζαν οι Ταλιμπάν στην Καμπούλ, ο Μπαράκ Ομπάμα επιδόθηκε στην οργάνωση ενός κολοσιαίου πάρτυ για τα 60 γενέθλιά του στην επιφάνειας 2.100 τ.μ. παραθαλάσσια βίλα του στο νησί Μάρθας Βίνεγιαρντ, την οποία αγόρασε το 2019 για 11.75 εκατ. δολ. Το αμερικανικό κράτος πληρώνει 200.000 δολάρια μηνιαίως τον πρώην πρόεδρο.

Η λίστα των προσκεκλημένων προκάλεσε ακόμα και τον Λευκό Οίκο και το Δημοκρατικό Κόμμα, καθώς έφτανε του 475 καλεσμένους -ανάμεσά τους ο Τζορτζ Κλούνεϊ και η Όπρα Γουίνφρεϊ. Ένα τέτοιο γλέντι εν μέσω πανδημίας και φτωχοποίησης θα προκαλούσε την κοινή γνώμη και αυτό το γνώριζαν και άνθρωποι του περιβάλλοντος του πρώην προέδρου. Ωστόσο, ο Ομπάμα αν και φάνηκε να υπαναχωρεί, στην πραγματικότητα συνέχισε κανονικά το πρόγραμμά του στήνοντας μια τεράστια σκηνή για τους εκατοντάδες καλεσμένους του και συμβάλλοντας στην διασπορά του ιού (74 κρούσματα) τη στιγμή που καλπάζει η μετάλλαξη Δέλτα.

«Μπορεί το πάρτι του Ομπάμα να μην προκάλεσε θανατηφόρο ξέσπασμα της νόσου -ήταν σε εξωτερικούς χώρους και απαιτούνταν οι καλεσμένοι να είναι εμβολιασμένοι- αλλά το ξεφάντωμα γενεθλίων του πρώην προέδρου έδειξε, τουλάχιστον, μια ιπποτική αναισθησία στους φόβους και τις ανάγκες των γειτόνων του, καθώς και μια γενική αδιαφορία για την πολιτική τύχη των Δημοκρατών και των δεινών των Αμερικανών» σχολιάζει η Λίζα Φέδερστοουν.

H Βίλα που καταστρέφει το περιβάλλον

Ωστόσο, η βίλα στο Μάρθας Βίνεγιαρντ δεν είναι αρκετή για τον Ομπάμα, γι’ αυτό και σχεδιάζει να ζήσει και σε μεγάλο συγκρότημα στη Χαβάη, το οποίο όμως χαρακτηρίζεται ως «οικολογικό τερατούργημα». Πρόκειται για μια εγκατάσταση που ανήκει στον στενό του φίλο Marty Nesbitt, πρόεδρο του διοικητικού συμβουλίου του Ιδρύματος Ομπάμα. Το πρόβλημα εδώ είναι ότι σε αυτή την παράκτια τοποθεσία υπάρχει ένα αμφιλεγόμενο και παράνομο τείχος πάνω στην ακτή για να προστατεύει τα σπίτια των ευκατάστατων κατοίκων από καταιγίδες και κύματα, το οποίο όμως διαταράσσει το περιβάλλον ενώ απαγορεύει την πρόσβαση στο κοινό.

Για να ιδιωτικοποιήσουν την παραλία πλήρωσαν πολλά χρήματα στο αμερικανικό κράτος, έτσι ώστε να παραμείνει το τείχος στη θέση του για τα επόμενα 50 χρόνια. «Στη Χαβάη, οι παραλίες είναι στην ευθύνη του κράτους και για την προστασία τους υπάρχουν πολλοί νόμοι, αλλά τέτοιου είδους παραχωρήσεις δικαιωμάτων στους ιδιοκτήτες ακινήτων είναι δυστυχώς συχνές. Τα μέλη της κοινότητας διαμαρτύρονται για την απώλεια της γύρω παραλίας, απαιτώντας από τον Nesbitt να ρίξει τον θαλάσσιο τοίχο. Αντ’ αυτού, το κράτος επιτρέπει σε αυτόν -και στους Ομπάμα- να το επεκτείνουν» αναφέρει η Φέδερστοουν.

Στα σπίτια των Ομπάμα περιλαμβάνεται και ένα ακόμα αρχοντικό εννέα υπνοδωματίων αξίας 8,1 εκατομμυρίων δολαρίων στη γειτονιά Kalorama της Ουάσινγκτον. «Όλη αυτή η ακίνητη περιουσία απαιτεί ασυνείδητη μετακίνηση με αεροπλάνο, μερικές φορές με το ιδιωτικό αεροσκάφος του Ρίτσαρντ Μπράνσον, σε μια εποχή που πολλοί Αμερικανοί της μεσαίας τάξης και ακόμη και εταιρείες μειώνουν τα αεροπορικά ταξίδια λόγω των κλιματικών επιπτώσεών τους» αναφέρει η καθηγήτρια σχολιάζοντας το αποτύπωμα άνθρακα των Ομπάμα.

Ένα άλλο δημιούργημα όμως του Ομπάμα που επιβαρύνει το περιβάλλον, είναι και ένα μουσείο που κατασκεύασε για τον εαυτό του. Πρόκειται για το μουσείο Ομπάμα στο Σικάγο στο Πάρκο Τζάκστον «για το οποίο οι ακτιβιστές της κοινότητας υποστηρίζουν ότι θα καταστρέψει τον αγαπημένο χώρο πρασίνου και ένα εύθραυστο οικοσύστημα, καθώς και τον νομικό σκελετό πάνω στον οποίο στηρίζεται η ιδέα του δημόσιου συμφέροντος». Η ματαιοδοξία του Ομπάμα ξεπερνά αυτή πολλών προηγούμενων προέδρων.

Απεργοσπάστης αντιρατσιστικής διαμαρτυρίας

Την Αμερικανίδα ακαδημαϊκό, όμως, δεν την ξαφνιάζει αυτή η στάση ζωής του πρώην προέδρου καθώς πιστεύει ότι ο ίδιος έχει δείξει σημάδια αποστασιοποίησης από κάθε πνεύμα συλλογικότητας. «Ο Ομπάμα διακρίθηκε για την έχθρα του στην εργασία και για τις σχέσεις του με ρατσιστές μπάτσους» λέει ο Φέδερστοουν και αναφέρει την αμφιλεγόμενη κίνηση του Ομπάμα τον Αύγουστο του 2020 να σπάσει την απεργία των παικτών του NBA ως ένδειξη διαμαρτυρίας στη δολοφονία του έγχρωμου Τζέικομπ Μπλέικ.

Ήταν το περιστατικό που αστέρες του αμερικανικού πρωταθλήματος καλαθοσφαίρισης ξεκίνησαν να απεργούν όταν ο Μπλέικ πυροβολήθηκε από την αστυνομία επτά φορές μπροστά στα παιδιά του στην Κενόσα του Ουσκόνσιν. Εν μέσω εθνικού ξεσηκωμού για πράξεις ρατσιστικής αστυνομικής βίας, ο Ομπάμα τηλεφώνησε στον καλαθοσφαιστή ΛεΜπρόν Τζέιμς και τον επικεφαλής του συνδικάτου παικτών Κρις Πολ και τους προέτρεψε να επιστρέψουν στο γήπεδο και να τελειώσουν τα πλέι οφ, πράγμα που έκαναν. Ο αφροαμερικανός καθηγητής Αμερικανικών και Αφρικανικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Ντιούκ William A. Darity έχει περιγράψει στο πρόσφατο βιβλίο του «How Barack Obama Failed Black Americans», πως επί Ομπάμα οι συνθήκες στις ΗΠΑ για τους έγχρωμους δεν βελτιώθηκαν.

Στην πολιτική, ο Ομπάμα ήταν αυτός που έδωσε τη χαριστική βολή στην υποψηφιότητα του Μπερνι Σάντερς για το προεδρικό αξίωμα πείθοντας τον -μετά από εσωκομματικές ραδιουργίες- να εγκαταλείψει αφήνοντας το πεδίο ανοιχτό για τον Μπάιντεν. «Ήταν μια τεράστια οπισθοδρόμηση στο κίνημα για τη σοσιαλδημοκρατία στις ΗΠΑ» λέει η ακαδημαϊκός διότι «όταν ο Σάντερς είχε το πάνω χέρι στις προκριματικές εκλογές, ο Ομπάμα δούλεψε για να οργανώσει τους άλλους αντίπαλους υποψήφιους να κάνουν πίσω και να στηρίξουν τον Μπάιντεν, καθιστώντας αδύνατη τη νίκη του Σάντερς»

Χειρότερος ακόμα και από τους Μπους;

Η Αμερικανίδα ακαδημαϊκός, συγκρίνοντας τους πρώην προέδρους καταλήγει ότι ο Ομπάμα είναι ο χειρότερος καθώς κατάφερε να κεφαλαιοποιήσει όσο κανείς την ιδιότητά του. Με εξαίρεση τον Τραμπ, ο οποίος χρησιμοποίησε την προεδρία του κυρίως για να γκρινιάξει και να τροφοδοτήσει ακροδεξιές θεωρίες συνωμοσίας, ο Ομπάμα μπορεί να είναι ακόμη λιγότερο δημοφιλής από πολλούς άλλους σύγχρονους πρώην προέδρους. «Όλοι τους είναι εγκληματίες πολέμου που υπηρέτησαν πιστά την καπιταλιστική τάξη όταν ήταν στην εξουσία. Αλλά ο Ρόναλντ Ρέιγκαν είχε, τουλάχιστον, την ευπρέπεια να αποσυρθεί από τη δημόσια ζωή σε καλόγουστα -και συμπαθητικά- γεράματα. Ο Τζίμι Κάρτερ έχτισε σπίτια για φτωχούς ανθρώπους και υπερασπίστηκε τη δημοκρατία στη Βενεζουέλα».

Είναι εντυπωσιακό ότι ακόμα και ο Τζορτζ Μπους ο πρεσβύτερος αρνήθηκε να υπηρετήσει σε εταιρικά συμβούλια και συμμετείχε σε ανθρωπιστικές δραστηριότητες, συγκεντρώνοντας κεφάλαια για τα θύματα του τυφώνα Κατρίνα και το τσουνάμι του Ινδικού Ωκεανού του 2004.

Ίσως πιο κοντά στον Ομπάμα, ως προς την τάση του να κερδίσει χρήματα, είναι ο Μπιλ Κλίντον που εμπλέκεται σε επιχειρήσεις και συναλλαγές του ιδρύματος του στην Αϊτή. Παρ΄όλα αυτά, τουλάχιστον ο Κλίντον αφιέρωσε αναλογικά περισσότερο χρόνο από τον Ομπάμα σε ανθρωπιστικούς σκοπούς όπως η ανακούφιση από καταστροφές. Ο Κλίντον δούλεψε επίσης σκληρά για την προσπάθεια της συζύγου του να νικήσει τον Τραμπ το 2016. Ενώ ο Ομπάμα γυρίζει τον κόσμο για να μιλάει και να πληρώνεται με την ώρα, ο Τζορτζ Μπους ο νεώτερος κρατάει χαμηλό προφίλ και απασχολείται ερασιτεχνικά με την ζωγραφική.

«Οι πρώην πρόεδροι δεν θα ήταν τίποτα χωρίς την εμπιστοσύνη που το κοινό τους έδωσε κάποτε εκλέγοντάς τους στην προεδρία. Μετά την προεδρία, όλη η κερδοφόρα δύναμη και η πολιτιστική επιρροή τους πηγάζει από το γεγονός ότι ο λαός τους ψήφισε κάποτε. Ο Ομπάμα όχι μόνο επέλεξε να αυτό-εξαιρεθεί από το να αξιοποιήσει το υψηλό του προφίλ για να εξυπηρετήσει το δημόσιο συμφέρον, αλλά επέλεξε και προσβλητικά να το παραβιάσει» σχολιάζει η δημοσιογράφος και υπογραμμίζει πως ο πρώην πρόεδρος «ως φιλελεύθερος ήταν πολύ ανεπαρκής, σπατάλησε το σημαντικό πολιτικό του πρόγραμμα και την επιρροή του, παρέχοντας φτωχή διαχείριση σε οποιοδήποτε από τα κύρια ζητήματα της ημερήσιας διάταξης, όπως η εισοδηματική ανισότητα, η καταστολή των ψηφοφόρων και η κλιματική αλλαγή. Αντίθετα, όταν δεν αγωνίζεται ενεργά ενάντια στην κοινωνική και περιβαλλοντική πρόοδο, [έχει χρόνο και] χαλαρώνει στο Μάρθας Βίνεγιαρντ και στο γιοτ του Branson».